Đền Nhân Nội

Đền Nhân Nội được xây dựng vào khoảng thế kỷ XIX trên đất thôn Nhân Nội, tổng Tiền Túc, huyện Thọ Xương. Hiện nay, di tích ở số nhà 84 phố Hàng Bồ, phường Hàng Bồ, quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội.

Các công trình kiến trúc của ngôi đền cổ tập trung trong một không gian khép kín. Bao gồm: Cổng đền, tiền tế (3 gian), trung tế (1 gian) và hậu cung (3 gian) hợp lại thành một hình chữ “Công”. Năm Quý Dậu (1993) tu sửa hậu cung, năm Đinh Sửu (1997) tu sửa tiền tế và trung tế. Kiến trúc của đền hiện nay vẫn giữ được khá nguyên vẹn hình thức kết cấu cổ truyền mang tính truyền thống.

Cổng đền được xây trụ nhỏ, thân trụ đắp câu đối, bên trên là mái đắp giả ngói ống. Trên cổng đắp nổi 3 chữ Hán “Nhân Nội Từ”; cánh cổng bên dưới làm bằng gỗ. Tòa đền chính xây theo kiểu chữ “Tam”, gồm có 3 nếp nhà xếp song song: tiền đường, trung đường và hậu cung. Tiền đường có 3 gian với 2 vì kèo gỗ làm kiểu quá giang trụ trốn, mái nhà lợp ngói tây.

Trung đường làm bán mái đổ bê tông, trên dán ngói vẩy rồng. Chính giữa xây bệ đặt khám thờ Đức Đại vương, hai bên là khám nhỏ thờ Hoàng Bảy và Hoàng Mười theo tín ngưỡng dân gian. Phía trước ban thờ Đức Đại vương có một ngai nhỏ, có lẽ để thờ công chúa Lân Ngọc. Còn ở hai bên bức tường hồi đặt các ban thờ Cô, thờ Cậu.

Hậu cung rộng 3 gian, mái cao vượt, khung giằng bê tông. Nếp nhà này được nối với trung đường bằng 2 cửa ra vào, đại tự một bên ghi “Sơn Trang Động”, một bên ghi “Thánh Mẫu Cung”. Hậu cung có hai án gian, ở giữa đặt khám lớn, trong thờ tượng Mẫu Liễu Hạnh. Gian bên phải đắp động Sơn Trang, trong thờ bà chúa Thượng Ngàn, bên trái đặt hai khám thờ Ngũ vị tôn ông và Tứ phủ chầu bà. Tất cả các khám thờ, nhang án đều được chạm trổ tinh xảo và sơn son thiếp vàng.

Đền Nhân Nội thờ thần Quang Diệu, Tĩnh Khiết, Đoan Nhu, Nhàn Uyển và Dục Bảo Trung hung Linh Phù Hoàng Loang là những mỹ tự được triều đình tặng phong cho vị nhân thần là Công chúa Lân Ngọc, có công giữ nước giúp dân. Bên cạnh việc thờ thần Quang Diệu – Hoàng Long, di tích đền Nhân Nội còn phối thờ Thánh Mẫu Đệ Tam 

Đền Nhân Nội còn lưu giữ một số di vật như 6 đạo sắc phong thần, sắc sớm nhất ghi niên hiệu Thiệu Trị thứ 6 (1846) và muộn nhất là Duy Tân thứ 3 (1909). Bên cạnh đó còn có ngai thờ, khám thờ mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XIX và XX với những nét chạm đẹp, tinh tế.

Sự tồn tại của di tích đền Nhân Nội và một số di tích phụ cận như: Đình Nhân Nội, đình Đông Thành, đền Xuân Yên… hợp thành một quần thể kiến trúc cổ truyền độc đáo ở Khu phố cổ, phía Đông Thành cổ Hà Nội.