Bảo tàng Lịch sử Quốc Gia

Được thành lập theo Quyết định số 1674/QĐ-TTg ngày 26/09/2011 của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam trên cơ sở sáp nhập Bảo tàng Lịch sử Việt Nam và Bảo tàng Cách mạng Việt Nam; Bảo tàng Lịch sử quốc gia là một công trình văn hóa tọa lạc ngay tại quận Hoàn Kiếm, trung tâm của Thủ đô Hà Nội, gần với khu quần thể di tích linh thiêng của Thủ đô như: Tháp Rùa - hồ Gươm; cầu Thê Húc - đền Ngọc Sơn - Tháp Bút và nhiều công trình văn hóa nổi tiếng khác như Nhà hát Lớn… Đây là Bảo tàng lưu giữ, trưng bày, giới thiệu lịch sử Việt Nam từ thời Tiền sử đến ngày nay một cách tổng hợp, phong phú, liên tục và toàn diện nhất.

Bảo tàng Lịch sử quốc gia là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đứng đầu hệ thống các bảo tàng lịch sử - xã hội Việt Nam; có chức năng nghiên cứu khoa học, khai quật khảo cổ học, sưu tầm, lưu giữ, kiểm kê, bảo quản, trưng bày, giới thiệu, phát huy giá trị tài liệu, hiện vật về tiến trình lịch sử Việt Nam; tổ chức đào tạo, tư vấn, giám định, thẩm định, quản lý, khai thác dịch vụ thuộc phạm vi hoạt động của bảo tàng. Bảo tàng Lịch sử quốc gia có tư cách pháp nhân, có con dấu, tài khoản riêng, hạch toán độc lập. Tên giao dịch quốc tế bằng tiếng Anh: Vietnam National Museum of History (viết tắt là VNMH).

Bảo tàng Lịch sử quốc gia hiện đang lưu giữ và bảo quản khoảng 200.000 hiện vật, tư liệu lịch sử văn hóa Việt Nam, trong đó giai đoạn lịch sử Việt Nam từ thời Tiền sử đến năm 1945 có gần 110.000 tài liệu, hiện vật là di vật, cổ vật và 11 bảo vật quốc gia; trong đó có nhiều sưu tập quý hiếm vào bậc nhất so với các bảo tàng cùng loại hình ở trong nước và khu vực như: sưu tập hiện vật thuộc các nền văn hóa khảo cổ từ sơ kỳ thời đại đồ đá cũ đến thời đại đồng thau và sắt sớm (Hòa Bình - Bắc Sơn); Văn hóa Đông Sơn; Gốm men cổ Việt Nam; Đồ đồng thời Lê, Nguyễn; Điêu khắc đá Chăm pa; Nghệ thuật trang trí nước ngoài như Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ và các nước trong khu vực Đông Nam Á... Giai đoạn lịch sử Việt Nam từ giữa thế kỷ 19 đến ngày nay có khoảng hơn 80.000 tài liệu, hiện vật quý về lịch sử cách mạng Việt Nam, về Đảng Cộng sản Việt Nam, về Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam qua các thời kỳ.

Bảo tàng Lịch sử quốc gia đang duy trì 2 hệ thống trưng bày cố định tại 2 cơ sở: số 1 Tràng Tiền - Hà Nội, trưng bày Lịch sử Việt Nam giai đoạn cổ, trung đại; tại cơ sở số 216 Trần Quang Khải - Hoàn Kiếm - Hà Nội, trưng bày về Lịch sử Việt Nam thời kỳ cận - hiện đại. 

1. Phần trưng bày về lịch sử Việt Nam thời kỳ cổ trung đại (Từ thời tiền sử (cách ngày nay khoảng 30 - 40 vạn năm) đến năm 1945 (Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời): Giai đoạn này được trưng bày tại số 1, Tràng Tiền, Hoàn Kiếm, Hà Nội.  Toàn bộ nội dung của phần trưng bày này được chia thành các giai đoạn sau:

Việt Nam - thời tiền sử: Trọng tâm phần trưng bày này giới thiệu quá trình hình thành và phát triển xã hội con người sơ khai trên đất nước Việt Nam trong suốt thời đại đồ đá cách ngày nay từ 30 - 40 vạn năm đến 4.000 - 5.000 năm.

Thời dựng nước đầu tiên đến triều Trần:Phần trưng bày này bao gồm các thời kỳ lịch sử: Thời dựng nước đầu tiên; Mười thế kỷ chống Bắc thuộc; Triều Ngô; Đinh - Tiền Lê; Triều Lý; Triều Trần.

Việt Nam - từ triều Hồ đến Cách mạng tháng Tám, 1945: Phần trưng bày này bao gồm các thời kỳ lịch sử sau:Triều Hồ; Triều Lê Sơ - Mạc - Lê Trung Hưng; Triều Tây Sơn; Triều Nguyễn; Các phong trào chống Pháp và Cách mạng tháng Tám - 1945. 

2. Phần trưng bày về lịch sử Việt Nam giai đoạn cận hiện đại từ thế kỷ 19 đến nay:

Phần trưng bày này được thể hiện tại tòa nhà vốn trước kia là Sở Thương chính Đông Dương (Bảo tàng Cách mạng Việt Nam), tọa lạc tại địa chỉ 216 Trần Quang Khải, Hoàn Kiếm, Hà Nội. Phần trưng bày giai đoạn này gồm 3 nội dung:

Cuộc đấu tranh giành độc lập của dân tộc Việt Nam từ năm 1858 - 1945: Mở đầu giai đoạn này là những hiện vật, tài liệu, hình ảnh lịch sử về thực dân Pháp xâm lược và áp đặt bộ máy thống trị của chủ nghĩa thực dân - phong kiến ở Việt Nam. Kết thúc là cuộc Tổng khởi nghĩa của nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản giành chính quyền thắng lợi trong toàn quốc và sự ra đời của Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ngày 2 - 9 - 1945.

Ba mươi năm kháng chiến chống các thế lực xâm lược để bảo vệ độc lập và thống nhất đất nước từ 1945 - 1975: Cuộc kháng chiến trường kỳ kéo dài 9 năm chống thực dân Pháp (1945 - 1954) và 20 năm chống đế quốc Mỹ (1955 - 1975) của dân tộc Việt Nam là một cuộc trường chinh đầy gian khổ, hy sinh, một bản hùng ca bi tráng của dân tộc. Nhân dân Việt Nam với quyết tâm bảo vệ độc lập dân tộc và thống nhất tổ quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đã kết thúc sự thống trị của chủ nghĩa thực dân cũ, đánh bại sự xâm lược của chủ nghĩa thực dân mới, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Việt Nam trên con đường xây dựng dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh: Phần trưng bày giới thiệu khái quát lịch sử Việt Nam sau chiến tranh: Tổ quốc thống nhất; Các thành quả lao động của nhân dân; Vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trong xây dựng đất nước; Sự phát triển về kinh tế - văn hóa - xã hội; Sự ổn định vững mạnh về chính trị trong thời kỳ đổi mới đất nước…

Bảo tàng Lịch sử quốc gia là thành viên của Hiệp hội Bảo tàng quốc tế (ICOM), thành viên sáng lập Hiệp hội các bảo tàng quốc gia châu Á (ANMA). Bảo tàng thường xuyên trao đổi kinh nghiệm hoạt động chuyên môn, thực hiện các chương trình hợp tác, mở rộng giao lưu với gần 30 bảo tàng trong khu vực và quốc tế. Năm 2013, Bảo tàng Lịch sử quốc gia là đơn vị đăng cai tổ chức Hội nghị ANMA lần thứ 4 (diễn ra tại Hà Nội vào tháng 10 - 2013). Bảo tàng Lịch sử quốc gia đã vinh dự được nhận nhiều phần thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước trao tặng, trong đó có: 1 Huân chương Hồ Chí Minh, 4 Huân chương Độc lập, 3 Huân chương Lao động…

Đến với Bảo tàng Lịch sử quốc gia, du khách sẽ được tìm hiểu cội nguồn lịch sử, văn hóa, quá trình hình thành và phát triển của quốc gia và dân tộc Việt Nam - một dân tộc có truyền thống luôn đấu tranh, bảo vệ cho nền hòa bình và tự do của dân tộc ở vùng Đông Nam châu Á.