Lễ hội đình Yên Thái

Đình Yên Thái ở số 8 ngõ Tạm Thương, phường Hàng Gai, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Vào thời Lý, khu vực này ở phía đông đại nội thuộc kinh thành Thăng Long. Thời Nguyễn thuộc đất thôn Yên Thái, tổng Tiền Túc sau đổi thành Thuận Mỹ, huyện Thọ Xương, phủ Hoài Đức, Hà Nội. Đình thờ Ỷ Lan Nguyên Phi, một nhân vật lịch sử có nhiều công lao đóng góp trong sự nghiệp giữ nước, bảo vệ nền độc lập dân tộc và phát triển văn hoá nước ta ở thế kỷ 11 - 12. Nhân dân ta phong bà là Quan Âm Nữ, thần nhân (bởi sinh hạ ra vua Lý Nhân Tông), Nữ Hoàng (khi cùng Lý Thường Kiệt tổ chức đánh Tống) làm Thành Hoàng của nhiều làng quê.

Lễ hội đình Yên Thái trước năm 1945 theo các cụ già kể lại vào ngày 07 tháng 03 tổ chức rất long trọng. Mở đầu đoàn rước cờ thần đi trước, tiếp đến các vãi bà mang theo cờ phướn nhà Phật vừa đi vừa tụng kinh cầu phúc. Tiếp đến 4 cô thiếu nữ áo mớ bảy, mớ ba, tuổi đang độ xuân sắc khiêng long đình, trên bày hương hoa ngũ quả. Rồi đoàn mang hỏa bài trang kim lộng lẫy, tiếp là đoàn cụ ông mang giàn bát bửu, rồi đến kiệu võng chạm khắc công phu tám đầu rồng sơn son thếp vàng, bên trong là chiếc võng điều cùng chóe nước. Kiệu do 16 cô gái có phục trang sắc vàng bước đi dưới tán vàng lọng tía. Tiếp theo là đội tế nam, cùng khách thập phương.

Đoàn rước đi từ đình Yên Thái qua phố Hàng Gai, Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Đường, qua Ô Quan Chưởng tới bến sông Hồng để lấy nước về cúng lễ. Đoàn rước đến đâu, dân đường phố kéo ra xem đông nghịt. Tiếng trống, tiếng chiêng, tiếng nhạc rộn rã và mùi hương trầm thoảng bay.

Lễ hội những năm gần đây do UBND phường Hàng Gai tổ chức với quy mô nhỏ, chủ yếu là lễ dâng hương tại đình; đoàn đại biểu các khu phố, nhân dân địa phương và khách thập phương vào thắp hương. Từ năm 2010, UBND quận trực tiếp chỉ đạo tổ chức quy mô lớn hơn, làm cơ sở cho những năm tiếp theo. Cụ thể: Lễ hội được tổ chức vào ngày 6 và 7 tháng ba âm lịch hàng năm; Địa điểm chính: Tại đình Yên Thái và phố Tạm Thương - Yên Thái, Phố Hàng Quạt, trường Nguyễn Văn Tố; Quy mô lớn 5 năm tổ chức một lần do UBND quận trực tiếp chỉ đạo, các năm khác (với quy mô nhỏ) do phường Hàng Gai chịu trách nhiệm tổ chức.